Blog Layout
Filosofie, zo moeilijk nie.
15 juni 2020
In onze dagelijkse gesprekken zitten vaak fantastische filosofische vragen verscholen.
"Goh, waar blijft de tijd toch?". Of de wedervraag op de vraag “Ben jij gelukkig?”. “Ach ja, wat is gelukkig?”. We gaan vaak in sneltreinvaart aan deze vragen voorbij. Filosoferen is niet de Intercity nemen, maar de stoptrein...
(tekst gaat verder onder de afbeelding)
Niet met haast en in één streep van A naar Z, maar per tussenstation van A naar B naar G, misschien een keer terug naar C…
Tussen A en Z liggen tal van andere plekken om (ook) ontdekt te worden. Stap eens uit die trein, neem een kijkje wat er op de tussenliggende plekken te zien, te bewonderen en te verbazen valt. Ook in begripsonderzoek in de filosofie kan dit. We komen vaak met thema X op de proppen, maar er blijken tal van andere thema’s en onderwerpen aan ten grondslag te liggen. De moeite waard om bij stil te staan. En misschien ook wel nodig, om van A naar Z te kunnen komen. Niet direct af op je vooraf vastgestelde eindbestemming, maar wat (nog meer) op je pad komt. Filosoferen wordt soms als lastig of moeilijk bestempeld (waarschijnlijk een vooroordeel). Mijn mening daarover is: filosofie, zo moeilijk nie. Tuurlijk zijn er grote en ingewikkelde filosofische thema’s en vraagstukken waar menigeen zich al eeuwen het hoofd over breekt. Complexe materie waar het antwoord (nog steeds) niet op gevonden is. Maar gaat filosoferen over de antwoorden, of over het stellen van vragen? Filosoferen begint wat mij betreft met even stil staan, te stoppen en de rust en tijd durven te nemen. En dan… vragen te gaan stellen. Over dat wat er gezegd of gedacht wordt. Er liggen tal van praktische maar ook prachtige vragen voor ons in het dagelijks leven. Klaar om onderzocht te worden.
Neem de tijd. Zoals Trudeau die 21 seconden stil blijft tijdens een persconferentie op de vraag wat hij van de situatie in Amerika en het handelen van president Trump vindt. Was hij direct gaan spreken, dan was er ongetwijfeld een ander antwoord uitgekomen. Neem de tijd, laat de vraag op je inwerken en bedenk wat je er echt van vindt (i.p.v. in de snelheid van het dagelijkse gesprek mee te gaan, waar nauwelijks tijd en ruimte voor verdieping lijkt te zijn).
Niet alleen bij grote vraagstukken als “wat is jouw standpunt in het debat over discriminatie, wat vind jij van de regering Trump, of hoe denk jij over de corona maatregelen?”. “Normale”, dagelijkse vragen lenen zich vaak bijzonder goed voor een filosofisch gesprek. Bijvoorbeeld op de 6e verjaardag van je dochtertje als je tot de conclusie komt dat kleine meisjes groot worden en jouw partner je de vraag stelt “goh, waar blijft de tijd toch”? Als je met een vriend spreekt over de lastige periode waarin je momenteel zit op je werk en hij vraagt “ben jij gelukkig?”. Soms zijn we geneigd om dit af te doen met “ach, wat is gelukkig?”. Dit laatste is echter een top-vraag om bij stil te blijven staan en uit te diepen, in plaats van in sneltreinvaart hier overheen te denderen en te belanden in algemeenheden, of de aandacht vluchtig ergens anders op te richten.
Gesprekken en zinnen waarin je woorden hoort als “ach ja, “tja”, “goh” en “ik zou het niet weten”, zijn vaak prima triggers om eens aandacht te besteden aan hetgeen wat er gezegd wordt, maar waar vaak als een intercity aan voorbij wordt gegaan. De vergelijking met de trein is uiteraard een metafoor. De RIVM richtlijnen schrijven voor om de trein alleen te nemen indien strikt noodzakelijk. Gelukkig is er voor het stellen van vragen en voeren van filosofische gesprekken geen beperking 😉.
Veel plezier, rust en onderzoek gewenst in de volgende stoptrein die je neemt. Staar wat uit het raam i.p.v. naar het scherm van je smartphone. Kijk om je heen en verwonder je. Stap eens uit op een tussenliggend station en geniet van de dingen waar we zo vaak geneigd zijn aan voorbij te gaan.
Albert Camus, de Franse filosoof en schrijver, staat bekend om zijn diepgaande reflecties over de menselijke conditie en de absurditeit van het bestaan. Een van zijn beroemde uitspraken luidt: "Zoeken naar het ware wil niet zeggen zoeken naar het wenselijke." Deze zin belicht een essentieel concept dat Camus vaak verkende: het onderscheid tussen waarheid en verlangen, en hoe deze twee soms conflicteren. Met deze uitspraak benadrukt Camus dat de zoektocht naar waarheid niet beïnvloed moet worden door onze verlangens of wensen. Hij doelt op het feit dat ware kennis, inzicht en begrip gebaseerd moeten zijn op objectieve feiten en realiteiten, los van onze subjectieve verlangens. In een wereld waarin we vaak geneigd zijn om onze overtuigingen te vormen op basis van wat we willen dat waar is, benadrukt Camus het belang van het vermijden van deze neiging. In zijn filosofische essay "De Mythe van Sisyphus" onderzoekt Camus de absurditeit van het menselijk streven naar betekenis in een ogenschijnlijk zinloos universum. Hij suggereert dat hoewel het leven inherent zinloos kan zijn, we toch de verantwoordelijkheid hebben om betekenis te creëren door oprecht te zoeken naar waarheid en inzicht, zelfs als deze waarheid niet altijd in lijn is met wat we graag zouden willen geloven. De uitspraak van Camus is ook relevant voor ethische overwegingen. Het verwijst naar het idee dat morele keuzes gebaseerd moeten zijn op een grondig begrip van de situatie en de feiten, en niet alleen op basis van wat we graag zouden willen dat juist is. Dit raakt aan het concept van morele integriteit en het vermogen om eerlijk en rechtvaardig te handelen, zelfs als dat betekent dat we tegen onze persoonlijke verlangens in moeten gaan. Kortom, Albert Camus' uitspraak "Zoeken naar het ware wil niet zeggen zoeken naar het wenselijke" vat een cruciaal aspect samen van zijn filosofische denkwijze. Het herinnert ons eraan dat het streven naar waarheid en begrip essentieel is, los van onze subjectieve verlangens en voorkeuren. Het spoort ons aan om kritisch te denken, open te staan voor ongemakkelijke feiten en te streven naar een dieper begrip van de wereld om ons heen, zelfs als dat betekent dat we geconfronteerd worden met de ongemakkelijke waarheid die niet altijd overeenkomt met wat we zouden willen geloven.
Na een zeer geslaagde editie vorig jaar, ben ik ook dit jaar weer aanwezig op de Nacht van de Filosofie. Naast Amsterdam zal ik dit jaar ook in Rotterdam aanwezig zijn! Twee avondvullende programma's in Arminius Rotterdam & Cultuurhuis de Brakke Grond in Amsterdam. Met vele interessante sprekers, lezingen en workshops. Samen met een aantal collega's sta ik deze avond ook op de programmering en kun jij kennismaken met Filosofische Coaching door middel van een Filosofische Speeddate. In een 1 op 1 gesprek van 15 minuten kun jij ervaren wat dit met jou doet en waarin wij ons onderscheiden van andere coaches, psychologen en hulpverleners. Vind de juiste match tijdens deze speeddate voor jouw vraagstuk en wie weet zit er een vervolg date in. Wees welkom! Op de avond zelf kun jij je bij de kassa aanmelden voor een filosofische speeddate, ter plaatse vind je hierover meer informatie. Kijk voor de volledige programma's en het bestellen van tickets op: Vrijdag 1 april Rotterdam: www.arminius.nl/nacht-van-de-filosofie-3/ Zaterdag 7 april Amsterdam : www.amsterdam.nachtvandefilosofie.org